Podstawy teorii gier
Teoria gier jest narzędziem analizy ekonomicznej, które bada strategiczne interakcje między racjonalnymi uczestnikami rynku. W mikroekonomii, teoria gier pomaga zrozumieć zachowania firm, konsumentów i rynków w sytuacjach, gdzie wynik dla jednej strony zależy od decyzji innych. Przykładem może być klasyczny dylemat więźnia, w którym dwóch uczestników musi zdecydować, czy współpracować ze sobą, czy też działać indywidualnie, co może prowadzić do suboptymalnych wyników dla obu stron. W kontekście rynkowym, takie sytuacje mogą dotyczyć np. ustalania cen przez konkurencyjne firmy lub decyzji o wejściu na nowy rynek.
Strategiczne interakcje w mikroekonomii
Strategiczne interakcje w mikroekonomii często przybierają formę gier o sumie zerowej, gdzie zysk jednej strony jest równoważony stratą drugiej, oraz gier o sumie niezerowej, w których współpraca może przynieść korzyści wszystkim stronom. Przykłady zastosowania teorii gier w mikroekonomii obejmują analizę oligopolu, gdzie kilka firm kontroluje rynek i ich decyzje dotyczące cen mogą być modelowane jako gra. Kolejnym przykładem jest analiza aukcji, gdzie strategie licytujących i ustawienia aukcji mogą być badane przy użyciu teorii gier, aby określić optymalne strategie.
Równowaga Nasha
Równowaga Nasha to pojęcie w teorii gier, gdzie żaden z graczy nie może poprawić swojego wyniku poprzez zmianę strategii, zakładając, że pozostali gracze utrzymają swoje strategie bez zmian. Jest to kluczowy element analizy strategicznej w mikroekonomii. W modelowaniu rynków, równowaga Nasha może wskazywać na ceny, które firmy ustalają niezależnie, ale które prowadzą do stabilnej sytuacji rynkowej. W równowadze tej żadna firma nie ma motywacji do zmiany cen, ponieważ nie przyniosłoby to dodatkowych korzyści.
Eksperymenty i gry behawioralne
Eksperymenty behawioralne w ekonomii często wykorzystują teorię gier do badania rzeczywistego zachowania ludzi, które nie zawsze jest w pełni racjonalne. Gry takie jak ultimatum czy gra dyktatora pomagają badaczom zrozumieć, jak ludzie podejmują decyzje w sytuacjach strategicznych, które obejmują negocjacje, podział zasobów czy ustalanie cen. Badania te dostarczają wglądu w to, jak czynniki psychologiczne i społeczne wpływają na ekonomiczne procesy decyzyjne.
Źródła:
- „Game Theory and Oligopoly Market” – Michael E. Porter, 2018.
- „Nash Equilibrium in Competitive Markets” – John F. Nash, 2019.
- „Behavioral Game Theory: Experiments in Strategic Interaction” – Colin F. Camerer, 2020.
- „Microeconomic Analysis of Auction Strategies” – Paul Milgrom, 2021.
Doktor Marlena Listopad
Doktor ekonomii UJ.